در هفتههای اخیر با میانجیگری عمان، گفتوگوهایی بین ایران و آمریکا در مورد مسائل هستهای و برخی مسائل دیگر مثل تبادل زندانیان انجام شده است. هرچند هنوز خبر قطعی از توافق نهایی وجود ندارد، اما این پرسش مطرح است که در صورت تحقق چنین توافقی، بازار بورس ایران چه واکنشی نشان خواهد داد؟ آیا شاهد رشد چشمگیر خواهیم بود یا سرمایهگذاران باید همچنان محتاطانه عمل کنند؟ در این مقاله، سناریوهای احتمالی درباره نتایج توافقات و تأثیر آنها بر بورس ایران را بررسی میکنیم و در پایان، روش تحلیلی PESTLE را معرفی خواهیم کرد که میتواند در شرایط عدم قطعیت اقتصادی تا حدودی به شناسایی شرکتهای مستعد رشد کمک کند.
وابستگی بورس ایران به تحولات سیاسی
بورس ایران برخلاف بازارهای توسعهیافتهای مانند آمریکا، چین یا اروپا که بیشتر تحت تاثیر دادههای اقتصادی، عملکرد مالی شرکتها و اخبار مدیریتی است، به شدت تحت تأثیر عوامل سیاسی قرار دارد که این وابستگی دلایل متعددی میتواند داشته باشد، برای مثال: وابستگی شرکتها به صادرات و واردات جز یکی از این دلایل است.
زیرا بسیاری از شرکتهای ایرانی، بهویژه در صنایع نفت، پتروشیمی و فلزات، به صادرات وابسته هستند. تحریمهای آمریکا میتواند جریان تجارت خارجی را مختل کند و در نتیجه، سودآوری این شرکتها را تحت تاثیر قرار دهد.
یا وجود نوسانات نرخ ارز و بهره میتواندعامل دیگری باشد؛ زیرا تحریمها بهطور مستقیم بر نرخ ارز و هزینههای مالی شرکتها تأثیر میگذارد. هرگونه تغییر در این شاخصها و بالا و پایین رفتن نرخ ارز میتواند بازار بورس را با نوسانات شدید روبهرو کند.
از طرف دیگر هم رفتار و جو سرمایهگذاران بسیار میتواند تاثیر گذار باشد، زیرا بورس ایران به اخبار سیاسی حتی غیر موثق بسیار حساس است. گاهی انتشار یک خبر امیدوارکننده حتی بدون پشتوانه عملی هم میتواند بازار را به سمت صعود یا نزول بفرستد.
سناریوهای احتمالی و تأثیر آنها بر بورس ایران
همانطور که فهمیدید نتایج این توافق و حتی اخبار آن میتواند بسیار تاثیر گذار واقع شود، پس بیایید نتایج احتمالی را بررسی کنیم تا در ذهنمان سمت و سویی برای آینده و واکنشهایمان پیشبینی کنیم.
اولین سناریویی که احتمال رخ دادن آن وجود دارد طبیعتا سناریوی توافق موفق است.
در صورت تحقق توافق و اجرای کامل آن، احتمالاً شاهد تاثیرات و تغییرات مثبتی خواهیم بود، برای مثال در اولین قدم رشد شرکتهای صادراتمحور را شاهد خواهیم بود؛ صنایعی مانند نفت، پتروشیمی، معادن، فلزات و پالایشگاهها بیشترین سود را خواهند برد، زیرا امید این هست که موانع صادراتی کاهش و درآمد آنها افزایش پیدا میکند و به دنبال آن نرخ بیکاری کاهش می یابد و این صنایع فرصت رشد و توسعه پیدا میکنند.
تاثیر بعدی انجام گیری توافقات، کاهش و ریزش نرخ ارز است. آزادسازی داراییهای بلوکهشده ایران در آمریکا، چین و دیگر کشورها ممکن است به کاهش نسبی نرخ ارز منجر شود، هرچند این کاهش نرخ نمیتواند خیلی زیاد باشد و بانک مرکزی احتمالاً برای کنترل این روند دخالت خواهد کرد.
از سوی دیگر جذب سرمایهگذاران خارجی میتواند از دیگر پیامدهاب این توافقات باشد، افزایش اعتماد عمومی و کاهش تحریمها میتواند ورود سرمایهگذاران خارجی را راحت تر کند و شاخص بورس را با رشد قابل توجهی مواجه سازد. برای مثال کاهش نرخ بهره در بازار آمریکا باعث افزایش اعتماد سرمایهگذاران و سپس حرکت سرمایه به سمت صنایع و بازار و به دنبال آن باعث رشد بازار بوده است.
اما سناریوی دوم این است که مذاکرات تنها در حد انتشار اخبار امیدوار کننده و بدون اقدام عملی باقی بماند، که قبلا هم اتفاق افتاده است، و تنها با اخبار مثبت هم شاهد رشد در برخی سهام ها بودهایم. اینبار هم اگر توافق تنها در حد اخبار باقی بماند و به مرحله اجرا نرسد، در هفتههای اول، بازار ممکن است به دلیل جو مثبت روانی، و امیدواری سرمایهگذاران رشد کند. ولی در صورت عدم تحقق وعدهها، و ادامه پیدا کردن روند فرسایشی سرمایهگذاران کم کم از بازار خارج میشوند و فشار فروش باعث نزول و حتی سقوط به مراتب بدتر شاخص نیز خواهد شد.
و اما سناریوی آخر یعنی شکست مذاکرات چه پیامدهایی خواهد داشت؟
در صورت شکست گفتوگوها در ابتدا ریزش شدید بازار که به دلیل کاهش اعتماد سرمایهگذاران است منجر به خروج گسترده سرمایه از بورس و انتقال آن به بازارهای موازی مثل ارز، طلا، مسکن میشود. در این زمان دیگر فرقی نمیکند که چه شرکتی هستید یا چقدر سرمایه دارید، وقتی سرمایه گذاران اعتماد نکنند و سرمایهخودشان را خارج کنند نمیتوان جلوی ریزش سهام را گرفت. و به دنبال آن تشدید تحریمها میتواند بحران اقتصادی را عمیقتر کند و بورس را تحت فشار جدی قرار دهد.
اما سوال اینجاست که با اتفاق افتادن مذاکرات کدام صنایع از توافق سود میبرند؟
برخی صنایع هستند که پتانسیل رشد بیشتری دارند، صنایع فلزات و معادن جز این دسته هستند که با باز شدن راههای صادراتی، درآمدشان افزایش مییابد. همچنین پالایشگاهها به دلیل افزایش صادرات نفت و فرآوردههای نفتی سودآوری بیشتری خواهند داشت. از سوی دیگر نیز امکان واردات قطعات و فناوریهای خارجی هزینههای تولید را کاهش میدهد و باعث پیشرفت صنایع خودروسازی خواهد شد.
یا حتی وضعیت بانکها نیز بهتر خواهد شد، زیرا همکاری با موسسات مالی بینالمللی گردش مالی را افزایش میدهد.
چالشهای بلندمدت حتی پس از توافق
حتی در صورت توافق، بورس ایران برای تداوم رشد نیازمند اصلاحات ساختاری مختلفی است، برای مثال رفع فرسودگی اقتصادی جز موارد مهم و اساسی است، همچنین تلاش در راستای کاهش بدهیهای دولت به شرکتها و از سوی دیگر افزایش شفافیت مالی شرکتها و برطرف کردن فساد و بسیاری موارد دیگر که باید به آن توجه کرد. زیرا تنها موفقیت در توافقات بدون انجام اصلاحات و زیرساختها کافی نیست.
روش PESTLE
در زمانهایی که شرایط اقتصادی و سیاسی باعث نوسانات جدی بازار میشود و در زمان عدم قطعیت، میتوان از روش تحلیل PESTEL برای سرمایهگذاری استفاده کرد.
در شرایط پرنوسان، روش PESTLE میتواند به شناسایی شرکتهای مستعد رشد بسیار کمک کند. اما این روش متشکل از چه مراحلی است؟
این روش شامل بررسی ۶ عامل است که در کلمه PESTLE خلاصه شده است:
1.عامل اول عوامل سیاسی یا Political است یعنی بررسی میزان تأثیر سیاست و عدم قطعیت های سیاسی بر سهام و درآمد یک شرکت، مثلا تاثیر وجود تحریمها یا در مثالی عملی از زمان حضور آقای ایلان ماسک در کابینه دولت، تحولات و اخبار سیاسی بیش از پیش بر سهام تسلا تاثیر میگذارد.
2.عامل دوم عوامل اقتصادی یا Economic که شامل بررسی وضعیت مالی شرکت و صنعت است.
- عامل سوم تاثیرات اجتماعی یا Social، یعنی دیدن میزان تأثیر عوامل اجتماعی روی یک شرکت. برای مثال تقاضا برای انرژی پاک توسط یک شرکت میتواند منجر به محبوبیت و رشد بیشتر برای آن صنعت بشود.
4.عامل چهارم، فناوری یا Technological که به بررسی سطح و نوع فناوری مورد استفاده در یک شرکت، مخصوصا در شرکتها و صنایع مگاترند پرداخته میشود.
- عامل پنجم، عوامل قانونی یا Legal است، یعنی چارچوبهای قانونی حاکم بر صنعت مورد نظرمان، مثلا در زمینه ارز دیجیتال یا کریپتو باید پیش از ورود تمام قوانین حاکم بر این بازار را بررسی کنیم که به مشکلی بر نخوریم.
- و عامل آخر، عوامل محیطی یا Environmental، به معنای تأثیر محیط و فضای حاکم بر فعالیت شرکت است.
با تحلیل و بررسی عمقی این عوامل با روش PESTLE، میتوان شرکتهایی را انتخاب کرد که در زمینه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … کمترین ریسک و بیشترین پتانسیل رشد را دارند. و جلوی آسیبهای ناشی از ناآگاهی و غافلگیری های آینده را گرفت.
میتوان
با استفاده از این استاندارد روش در بازار سهام ایران و آمریکا به سود و رشد سرمایه رسید.
توافق ایران و آمریکا میتواند به عنوان محرکی مثبت برای بورس ایران عمل کند، اما بدون اصلاحات اقتصادی پایدار، این رشد ممکن است کوتاهمدت باشد. سرمایهگذاران میتوانند با ابزارهایی مانند PESTLE، شرکتهای مقاوم در برابر نوسانات را شناسایی کنند. در نهایت اما سلامت اقتصاد کلان تعیینکننده اصلی موفقیت بلندمدت بورس خواهد بود، زیرا وجود یک اقتصاد سالم است که یک صنعت سالم را میسازد و اقتصاد فاسد و فرسوده همواره باعث از بین رفتن پتانسیلها میشود.
تیم مجرب MHS با بررسی درست اخبار و شناخت از زیر و بم مقاصد سرمایه گذاری شما، در کنار آینده نگری اصولی همراه شماست تا بهترین تصمیم را بگیرید.