فرقی نمی‌کند که صندوق سرمایه‌گذاری می‌خرید یا در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنید یا حتی پتانسیل‌های یک شرکت را مورد بررسی قرار می‌دهید، در این مقاله قرار است با هم با یکی دیگر از مفاهیم مهم سرمایه‌گذاری آشنا شویم که بسیار کمک کننده است تا دانش خود را برای رسیدن به اهدافتان بالا ببرید.
مفهوم NAV یا خالص دارایی یکی از مهمترین نکات برای بررسی در دنیای سرمایه‌گذاری است. در مقاله‌ای که پیش‌رو دارید قصد داریم درباره این مفهوم نکاتی را بیاموزیم، نحوه محاسبه آن و این که چگونه تحلیل میشود را با هم بررسی کنیم تا با این مفهوم مهم بیشتر آشنا شویم
مفهوم NAV یا Net Asset Value به معنای ارزش خالص دارایی است و معیاریست که برای سنجش ارزش خالص یک صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت یا دارایی خاص استفاده میشود. این مفهوم معمولاً در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) و شرکت‌های سرمایه‌گذاری کاربرد دارد. اما سوال اینجاست که این ارزش خالص دارایی را چگونه حساب می‌کنند؟
محاسبه آن فرمول خیلی ساده‌ای دارد: میزان کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌ها. همین فرمول ساده یکی از معیارهای مهم برای تحلیل مالی و صورت‌های مالی یک شرکت است.
اما منظورمان از دارایی‌ها چه چیزهایی می‌تواند باشد؟
دارایی به هر چیزی گفته میشود که دارای ارزش اقتصادی باشد و بتوان آن را به پول نقد تبدیل کرد یا از آن برای تولید درآمد استفاده برد. دارایی ها دو دسته شهودی و غیر شهودی هستند، دارایی‌های شهودی شامل چیزهایی مثل زمین، املاک، تجهیزات، ماشین‌آلات ،کامپیوترها و موارد فیزیکی و نقدی هستند اما دارایی‌های نامشهود یا غیر شهودی شامل مواردی مثل حق اختراع، برند، نرم‌افزارها، سر قفلی و .. می‌شوند، در واقع دارایی غیر شهودی به معنی دارایی‌هاییست که فیزیکی نیستند اما ارزش مالی دارند. یا دسته‌ای دیگر که دارایی‌های مالی هستند، که ارزش آنها از یک قرارداد یا ادعای حقوقی ناشی میشود، مثل سهام شرکت‌ها یا اوراق قرضه، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، یا سپرده‌های بانکی و…
در طرف مقابل بدهی‌ها چه چیزهایی هستند؟
در واقع بدهی‌ها تعهدات مالی یک فرد، شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری هستند، یا بدهی‌هایی که افراد حقوقی به افراد حقیقی دارند، بدهی‌های کوتاه‌مدت و بلند مدتی که باید در آینده نزدیک یا دور پرداخت شوند. این تعهدات می‌توانند ناشی از وام‌ها، پرداخت‌های معوق، یا هزینه‌های تحقق‌نیافته باشند. بدهی‌ها د ترازنامه مالی مقابل دارایی‌ها قرار می‌گیرند و در محاسبه NAV از کل دارایی‌ها کسر می‌شوند. یعنی شما برای این که میزان خالص دارایی‌های یک شخص یا شرکت را بررسی کنید، لازم است که تمام دارایی‌هایشان را منهای تمام بدهی‌هایشان کنید.
درک مفهوم NAV در صندوق های سرمایه‌گذاری
یکی از مهمترین کاربردهای NAV در بررسی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. حال بیایید با جزئیات بیشتری بررسی کنیم که چرا این مفهوم در صندوق‌ها اهمیت دارد و چگونه می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند.
فرض کنید یک صندوق سرمایه‌گذاری با این مشخصات وجود دارد، برای مثال کل دارایی‌های صندوق: ۱۰۰ میلیارد تومان است که این دارایی‌ها می‌توانند شامل سهام، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی یا سایر اوراق بهادار باشند و در مقابل کل بدهی‌های صندوق: ۲۰ میلیارد تومان است که شامل تعهدات به بانک‌ها، کارمزدهای معوق و سایر هزینه‌هاست. حالا برای محاسبه NAV با کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها به عدد مهمی می‌رسیم:
۱۰۰ میلیارد (دارایی) – ۲۰ میلیارد (بدهی) = ۸۰ میلیارد تومان (NAV یا ارزش خالص دارایی)
حالا فرض کنید این صندوق ۸۰ میلیون واحد سرمایه‌گذاری منتشر کرده است. برای محاسبه ارزش هر واحد می‌بایست عدد حاصل از NAV یا همان ارزش خالص دارایی را بر تعداد واحدهای این صندوق تقسیم کنیم تا ارزش واقعی هر واحد بدست آید.
۸۰ میلیارد تومان (NAV) ÷ ۸۰ میلیون (واحد) = ۱۰,۰۰۰ تومان (ارزش هر واحد)
سوال اینجاست که عدد حاصل به چه دردی میخورد؟
اگر قیمت بازار هر واحد ۸,۰۰۰ تومان باشد یعنی قیمت کمتر از ارزش ذاتی است یا به اصطلاح (Undervalued) است پس فرصت خرید مناسبی است. اگر قیمت بازار ۱۲,۰۰۰ یا ۱۵,۰۰۰ تومان باشد، این یعنی قیمت بیشتر از ارزش ذاتی است (Overvalued) و احتمال وجود حباب قیمتی وجود دارد و گزینه مناسبی برای خرید و سرمایه‌گذاری نیست.
با کمی محاسبه می‌توان فهمید که چرا این مفهوم، معیار مهمی است.
محاسبات NAV معیار دقیقی از ارزش واقعی صندوق ارائه می‌دهد و باعث شفافیت میشود، همچنین در ارزیابی عملکرد می‌تواند کمک بسیار بزرگی کند زیرا مقایسه NAV در زمان‌های مختلف نشان‌دهنده سود یا زیان صندوق است. و در نهایت تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری را راحت‌تر می‌سازد و کمک می‌کند تشخیص دهیم آیا قیمت فعلی واحدها منصفانه است یا خیر.
در واقع NAV مانند دماسنج سلامت مالی صندوق عمل می‌کند و سرمایه‌گذاران هوشمند همیشه قبل از خرید، NAV را با قیمت بازار مقایسه می‌کنند تا از پرداخت مبلغ منصفانه اطمینان پیدا کنند.
کاربرد NAV
همانطور که بررسی کردیم، فهمیدیم محاسبه NAV (خالص ارزش دارایی) ابزاری کلیدی در ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها محسوب میشود. این شاخص به ما کمک می‌کند تا ارزش واقعی دارایی‌ها را به صورت خالص محاسبه کنیم و موقعیت قیمتی سهام یا واحدهای سرمایه‌گذاری را تشخیص دهیم، اگر قیمت بازار کمتر از NAV باشد به اصطلاح Undervalue یا پایین تر از ارزش قیمت گذاری شده و اگر قیمت بازار بیشتر از NAV باشد Overvalue یا بالاتر از ارزشش قیمت گذاری شده است. اگر هم قیمت بازار برابر با NAV باشد Value یا ارزش‌گذاری منصفانه بوده است.
اما کاربرد NAV تنها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود نمی‌شود. در بازار بورس، این مفهوم نقش حیاتی در تحلیل شرکت‌ها ایفا می‌کند، به ویژه برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری که بیشتر فعالیت آنها مدیریت پرتفوی سهام و دارایی‌های مالی است. در تحلیل این شرکت‌ها، NAV به عنوان معیاری اساسی عمل می‌کند زیرا نشان‌دهنده ارزش واقعی دارایی‌های تحت مدیریت شرکت است و مبنای مقایسه با قیمت بازار سهام شرکت قرار می‌گیرد و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
در واقع، NAV یک لنز تحلیلی قدرتمند است که به ما امکان می‌دهد کیفیت مدیریت شرکت‌ها را ارزیابی کنیم، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذاب را شناسایی کنیم و از پرداخت مبالغ اضافی برای سهام جلوگیری کنیم.
این ابزار تحلیلی به ویژه در شرایط نوسانی بازار می‌تواند همچون قطب نمایی قابل اعتماد، سرمایه‌گذاران را در مسیر درست هدایت کند.
اما تأثیر نوسانات ارزش شرکت‌های زیرمجموعه بر NAV شرکت سرمایه‌گذار به چه شکل است؟ بیایید با یک مثال ملموس این رابطه مهم را بررسی کنیم. تصور کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری، مالک و سرمایه‌گذار ۱۰ شرکت مختلف است. حالا هرگونه تغییر در ارزش این شرکت‌های زیرمجموعه، مستقیماً بر NAV شرکت اصلی تأثیر می‌گذارد.
برای مثال فرض کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری، مالک سه شرکت فعال در صنعت غذایی است. اگر بحرانی در صنعت غذا رخ دهد و ارزش این شرکت‌ها کاهش یابد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر قبل از بحران ارزش کل شرکت‌های غذایی زیرمجموعه: ۱۰ میلیون دلار باشد و بعد از بحران ارزش جدید: ۸ میلیون دلار شود و کاهش ۲۰ درصدی یابد،این کاهش ارزش باعث میشود دارایی‌های شرکت سرمایه‌گذار کاهش یابد وNAV شرکت مادر به تناسب کم شود.
