بازی بزرگ: ایران و آمریکا دوباره روی صفحه شطرنج قدرت
تقابل ایران و آمریکا بار دیگر در کانون توجه ها قرار گرفته. این بار، نه صرفا به خاطر اختلاف نظر های قدیمی یا پرونده هسته ای، بلکه به خاطر آرایش تازه ای از قدرت، تهدید، و بازی های پیچیده دیپلماتیک که میتواند خاورمیانه را وارد فصل تازه ای از تنش یا حتی توافق کند.
اما آنچه ما امروز می بینیم، فقط لایه اول ماجرا است. زیر این سطح خبری، یک نبرد چند لایه در جریان است، نبردی میان اراده ها، اهداف استراتژیک، و البته ابهام هایی که اقتصاد ایران را هم در سایه خود گرفته.
ترامپ برگشته، با پیشنهاد مذاکره یا هشدار به جنگ؟
با بازگشت دونالد ترامپ به صحنه سیاسی آمریکا، معادلات از نو نوشته شده. بر اساس گزارش منابع مطلع از جمله Axios و The Atlantic، ترامپ اخیرا پیام هایی از طریق کشور های حوزه خلیج فارس به تهران ارسال کرده و خواستار مذاکره ای جدید شده اما این مذاکره، نه از جنس مصالحه، بلکه از جنس دیکته شروط جدید است.
از سوی دیگر، هشدار های تند از سوی تیم ترامپ و حتی خود او، درباره اقدامات احتمالی نظامی علیه ایران در صورت عدم توافق، تحلیلگران را به فکر فرو برده: آیا ما با یک بازی ترکیبی فشار و مذاکره طرفیم؟ یا زمینه سازی برای یک برخورد سخت تر در راه است؟
واکنش تهران: هشدار های صریح، بازی پیچیده
در پاسخ به این تحرکات، رهبر ایران در سخنرانی اخیرش صریحا گفتند:
«آمریکا به دنبال توافق نیست، آنها سلطه میخواهند. مذاکره ای که از موضع فشار باشد، فریب است»
هم زمان، مقامات دیگر هم مواضع شفاف تری گرفتند. برخی منابع آگاه داخلی اعلام کردند که ایران فعلا قصد ندارد وارد هیچ گفت و گویی تحت تهدید شود، اما در های دیپلماسی را نبسته. این یعنی تهران سعی دارد، بدون امتیاز دهی علنی، کنترل بازی را حفظ کند.
اسرائیل و عربستان: بازیکنان سایه
در این دور از تقابل، نقش بازیگران منطقه ای پر رنگ تر شده. اسرائیل آشکارا تهدید کرده که در صورت انفعال آمریکا، خود وارد عمل خواهد شد. این تهدید، هرچند تازگی ندارد، اما این بار با پیام های هماهنگ تر رسانه ای و نظامی همراه شده از جمله رزمایش های شبیه سازی حمله به تاسیسات هسته ای ایران.
از سوی دیگر، عربستان سعودی و امارات، با وجود نزدیکی به آمریکا، این بار محتاط تر عمل کرده اند. نشانه هایی از تماس های محرمانه با ایران منتشر شده، که نشان میدهد آنها ترجیح میدهند میانجی باقی بمانند، نه بخشی از درگیری.
اقتصاد ایران؛ بازتاب مستقیم تنش ها
در این میان، بازار های ایران شاید صادق ترین راوی وضعیت باشند. بازار ارز و طلا واکنش سریع نشان داده اند. بورس هم با نوسانات پر ریسک مواجه شده و سرمایه گذاران سردرگم اند. فضای اقتصادی کشور در حال حاضر با 3 ویژگی مشخص میشود:
- بی اعتمادی به آینده کوتاه مدت: سرمایه گذاران نمیدانند باید دل به توافق ببندند یا خود را برای موج جدید تحریم ها آماده کنند.
- جهت گیری تورمی دوباره: با افزایش انتظارات تورمی، بازار ها ناپایدار تر شده اند.
- حرکت به سمت دارایی های امن: طلا، دلار و حتی برخی بازار های خارجی، دوباره جذاب تر شده اند.
با این اوصاف، اگر تنش ها کاهش پیدا کند یا توافقی محدود شکل بگیرد، میتوان به یک آرامش نسبی در بازار امید داشت. اما اگر تقابل ادامه پیدا کند، احتمالا شاهد موج جدیدی از نوسان، فرار سرمایه و فشار به اقشار متوسط و پایین جامعه خواهیم بود.
آینده چه میگوید؟ مذاکره سخت، توافق پیچیده
هم ایران و هم آمریکا میدانند که بدون مدیریت این تنش، نه واشنگتن میتواند به اهدافش برسد، و نه تهران به ثبات اقتصادی. اما مشکل این جا است که تعریف این دو از مدیریت بحران، به شدت متفاوت است.
ترامپ به دنبال توافقی نمادین برای پیروزی سیاسی است. ایران به دنبال کاهش فشار بدون دادن امتیاز اساسی. نتیجه این دو رویکرد؟ یک بازی فرسایشی، با احتمال بالا برای توافقی محدود و موقت، و احتمال پایین برای یک توافق جامع.
نتیجه گیری: بازی هنوز تمام نشده
چه توافقی صورت بگیرد، چه تنش ها ادامه پیدا کند، یک چیز قطعی ست: اقتصاد ایران با سیاست خارجی گره خورده، و این روز ها این گره ها از همیشه سفت تر شده اند.
بازار ها چشم به سیاست دارند و مردم هم نگران اند، از قیمت دلار گرفته تا قیمت کالا های اساسی برای زندگی.
آیا پاییز 1404 فصل چانه زنی میشود یا فصل تهدید و تنگنا؟ زمان همه چیز را روشن خواهد کرد، اما آنچه روشن است، تاثیر عینی این بحران ها بر سفره ی مردم است، و اینجاست که سیاست، دیگر فقط یک موضوع خبری نیست بلکه بخشی از زندگی روزمره ماست.
